Gmina Świecie nad Osą położona jest w północno-wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, w powiecie grudziądzkim. Gmina sąsiaduje z gminami: Łasin, Gruta i Radzyń Chełmiński w powiecie grudziądzkim, gminą Książki w powiecie wąbrzeskim, gminą Jabłonowo Pomorskie w powiecie brodnickim oraz gminą Biskupiec w powiecie nowomiejskim.

Gmina Świecie nad Osą jest gminą wiejską, w skład której wchodzi 13 sołectw – Partęczyny, Lisnowo, Mędrzyce, Karolewo, Szarnoś, Świecie nad Osą, Białobłoty, Bursztynowo, Kitnówko – Nowy Młyn, Linowo, Lisnówko, Rychnowo, Widlice.

Pod względem fizyczno-geograficznym obszar gminy Świecie nad Osą leży w obrębie Pojezierza Iławskiego, Pojezierza Chełmińskiego oraz Pojezierza Brodnickiego. Pod względem hydrograficznym obszar gminy znajduje się w dorzeczu Osy i Lutryny.

Gmina Świecie nad Osą jest jedną ze 144 gmin województwa kujawsko-pomorskiego. Powierzchnia gminy wynosi 9475 ha, co stanowi 13% powierzchni powiatu grudziądzkiego.

Gmina jest gminą typową rolniczą – użytki rolne stanowią aż 83,7% ogólnej powierzchni gminy (7932 ha), charakteryzuje się stosunkowo niskim poziomem lesistości – lasy i grunty leśne pokrywają zaledwie 9,4% powierzchni gminy (890 ha). Gmina jest słabo zurbanizowana – grunty zabudowane i zurbanizowane stanowią 3,1% powierzchni gminy (294 ha) i są to głownie tereny komunikacyjne i rozbudowujące się wzdłuż dróg układy historycznych wsi. Pozostałe grunty i nieużytki zajmują łącznie ok. 3,8%.

Na terenie gminy Świecie nad Osą występują dwa obszary objęte ochroną. Pierwszym z nich jest obszar NATURA 2000 (PLH040033) Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Dolina Osy. Obejmuje on obszary przyległe do rzeki Osy. W granicach obszaru zidentyfikowanych zostało 8 typów siedlisk przyrodniczych, wśród których głównym przedmiotem ochrony są siedliska leśne. Drugim obszarem chronionym jest Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Osy i Gardęgi, o powierzchni 2865 ha, utworzony w celu ochrony walorów przyrodniczo-krajobrazowych. Obejmuje dolinę Osy i Lutryny oraz przyległe tereny wysoczyzny morenowej.

Ponadto, na terenie gminy znajduje się 21 pomników przyrody tworzonych przez pojedyncze drzewa lub ich skupiska oraz 19 użytków ekologicznych (w większości bagna i łąki śródleśne).

Obszar gminy znajduje się w granicach obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski.